Bu evde Atatürk’ün kokusu var!

Battalgazi ilçesi Atatürk Caddesi üzerinde bulunan Atatürk Evi, 14 Ağustos 1926’da dönemin Valisi Nevzat Tandoğan tarafından Türk Ocağı binası olarak temeli atılmıştır. Ulusal mimarlık akımının etkileriyle yapılan bina kesme taştan yapılmış kare planlıdır. Anıtsal giriş kapısından salona ve yan odalara geçilen yapının açılış konuşmasını Vali Nazmi Toker yapmıştır.

31 Ağustos 1928'de Türk Ocağı olarak hizmet verecek binanın durumunu Mustafa Kemal Atatürk’e ve İsmet İnönü’ye telgraf ile bildirmiştir. Mustafa Kemal ve İsmet İnönü’den memnuniyet ve başarı dileklerini ileten telgraflar almıştır.

13 Şubat 1931’de Malatya’ya gelen Atatürk, istasyonda hazırlanan karşılama töreninden sonra öğrencileri selamlamış, ilgililerden bilgi almıştır. Bilgi aldığı kişilerden birisi o zamanlar Malatya Lisesi müdürü olan Vasfi Mahir Kocatürk’tür. Malatyalılarla bir müddet yeni açılmış yolda yürüdükten sonra Türk Ocağı binasına gelmiştir. Burada parti mensuplarını ve halktan temsilcileri kabul etmiş, Malatya’nın genel durumu ve özellikle iktisadi durumu hakkında bilgiler almıştır. Binanın iki odası Atatürk için hazırlanmıştır. 

14 Kasım 1937'de 11.00’da Yazıhan istasyonuna gelen tren, saat 13.00’da Malatya’ya ulaşmış ve Atatürk önce Mensucat Fabrikası ve Devlet Hastanesi inşaatının teftiş etmiş, şehirde bir gezinti yaptıktan sonra Halkevine gitmiştir, yarım saat kadar görüşmeler yapmıştır. Görüşmeleri tamamlayan Atatürk, aynı gün Malatya’dan Diyarbakır'a uğurlanmıştır.

Türk Ocaklarının 10 Nisan 1931’de kapatılmasıyla 1951 yılına kadar Cumhuriyet Halk Fırkası il merkezi ve Halk Evi olarak kullanılmıştır. Malatya Halk Evi 19 Şubat 1932'de ilk açılan halk evlerinden birisi olmuştur. 1934'te Fırat Spor Kulübü, Halk Evi'nin spor şubesi olarak faaliyete başlamıştır.

1951’de Halkevlerinin kapatılmasıyla 1952 yılında hazineye devredilen bina bir süre Milli Eğitim Bakanlığı'na tahsis edilmiş ve 1953 sonrası Malatya Lisesi ek binası olarak kullanılmıştır, daha sonra Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü'ne verilerek Halk Eğitim Merkezi olarak halka yönelik hizmetler vermeye başlamıştır. Kültür Bakanlığı, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Kurulu Başkanlığının 9 Temmuz 1976 yılına aldığı kararla bina, korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenmiştir.

Atatürk'ün doğumunun 100. yılında DSİ tarafından binanın restorasyonu yapılmıştır. 1981 yılında Atatürk Evi ismi altında oluşturulan Atatürk odası ile bir nevi müze olarak ziyarete açılmıştır. Cumhuriyet Döneminin Malatya'ya bahşettiği abidevi binalardan birisi olan Atatürk Evi, Anıtlar Yüksek Kurulu'nun verdiği karar doğrultusunda daha önce Malatya Valiliği ve 2. Ordu Komutanlığı tarafından kısmi iç restorasyon geçirmiştir.

Malatya Valiliği, İl Özel İdaresi ve Malatya Belediyesi'nin yeni restorasyon projesi 2008 yılı sonlarında başlayıp 2009 Mart ayında tamamlanmış bina ve iç dekorasyon için binanın bütün kullanım alanları müze olarak tasarlanmıştır. İl Özel İdaresi bünyesinde hizmet veren bina, Büyükşehir statüsüne alınan illerde İl Özel İdarelerinin kapatılmasıyla 30.03.2014 tarihinden itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığı adına Malatya Müze Müdürlüğüne tahsis edilmiştir.

Bakanlık, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün makam olurlarıyla Atatürk Anı Evi ve Etnografya Müzesi olarak işlevlendirilen Müzenin içerisinde, Atatürk’ün Malatya’yı ziyaretinde oturduğu oda, kitaplık, kılıç ve tüfeklerin sergilendiği oda, Atatürk’ün Malatya’yı ziyaretinde çekilen fotoğrafların sergilendiği oda ve Atatürk ve Kurtuluş Savaşı temalı halıların sergilendiği mekânlar bulunmaktadır.

Teşhir Salonu 1: Atatürk’ün Malatya’ya yaptığı ziyarette çekilen fotoğraflar yer almaktadır. Ayrıca divit, hamayıl, yüzük gibi objeler sergilenir.

Teşhir Salonu 2: Atatürk’ün 1931 ve 1937 yıllarında yapmış olduğu yurt seyahatleri kapsamında çeşitli vilayetlerde çekilmiş fotoğraflar ile ikinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile çekilmiş fotoğrafları sergilenmektedir.

Teşhir Salonu 3: Atatürk ve Cumhuriyetin ilk yılları konulu kitaplardan oluşan üç adet kitaplık yer almaktadır.

Teşhir Salonu 4: Atatürk’ün Malatya’ya yapmış olduğu ziyarette kullandığı ve toplantısını gerçekleştirdiği oda canlandırılmıştır. Dönemin şartlarına göre hazırlanan oda da Malatya’nın o dönemki kullanım eşyalarını görmek mümkündür. Bu oda da açık teşhirde ve vitrinde sergilenen toplam 29 adet eser bulunmaktadır.

Teşhir Salonu 5: Malatyalı Şehitlerimize ve Çanakkale Savaşına atfen düzenlenmiş olup Son Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet dönemi savaş aletleri ve günlük kullanım eşyaları sergilenmektedir. Bu oda da vitrin içerisinde toplam 19 adet eser sergilenmektedir.

Teşhir Salonu 6: Kurtuluş Savaşına atfen Cumhuriyet Döneminde kullanılmış 6 adet tüfek vitrin içerisinde sergilenmektedir. Yine bu oda da Atatürk’ün vefatından sonra Avrupa yakasından Anadolu yakasına getirilişi, Ankara’da Etnografya Müzesine defnedilişi ve 15 yıl sonrada Anıtkabir’e nakli sırasında çekilen fotoğraflar sergilenmektedir.

Teşhir Salonu 7: Giriş kısmındaki salonda Malatya Valiliğince yaptırılmış 7 adet halı sergilenmektedir. Bu halılardan bir tanesine İstiklal Marşımızın on kıtası dokunmuştur. İkincisinde Atatürk’ün fotoğrafı işlenmiştir. Üçüncüsünde Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi yer alır. Dördüncüsünde vurularak düşmüş ve şehit olmuş bir askerlerimiz yer almıştır. Beşinci halıda Çanakkalede kahramanlık timsali olan 57. Alaya atfen “Son Namaz” tablosu işlenmiştir. Altıncı halıda Çanakkaleye geçilmez dedirten Seyit Onbaşının tablosu işlenmiştir. Yedinci ve son halıda ise İstiklal Yolu adı verilen ve cepheye mühimmat taşıyan sivil halkın durumu işlenmiştir.