Kira krizine karşı ‘ev arkadaşlığı’

Kira krizi, Erdoğan’ın ev sahiplerine "insaf" diye seslenmesiyle yeniden gündem oldu. 2 bin 500 TL olan kirasının 7 bin 500 TL'ye çıkarıldığını aktaran bir yurttaş ile diyalogunu anlatan Erdoğan, ev sahibine, “Sende vicdan var mı diye sormak durumundayım” sözleriyle seslendi. Ayrıca fahiş fiyat balonunu söndürecek tedbirleri artık hayata geçirdiklerini iddia etti.

Hükümetin son yıllarda uyguladığı politikalar sonucunda konut fiyatları ve kiralar katlandı. TÜİK verilerine göre, ülke genelinde ortalama konut kiraları ise son bir yılda yüzde 101, son iki yılda yüzde 183, son beş yılda ise yüzde 288 oranında arttı. Ancak gerçek kira artışları bunun çok daha üzerinde oldu. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) sahibinden.com verileri ile yaptığı hesaplamaya göre Eylül 2021 ile Temmuz 2023 döneminde ortalama kiralık konut metrekare fiyatı yüzde 472 oranında arttı.

Artan kiralara karşın hükümet tarafından kiracıları korumak adına sadece bir adım atıldı. O da konut kiralarına yapılacak artışın yüzde 25 ile sınırlandırılması oldu. Ancak bu adımın hiç bir etkisi olmadı, kira artışları bu sınırın çok üzerinde gerçekleşti kiracılar ev sahibiyle mahkemelik oldu, uzlaştırmacı kapılarını aşındırdı.

PAYLAŞIMLI KONUT ARTTI

Kaderine terk edilen milyonlarca kiracı, artan kira giderlerine karşı kendi baş etme yöntemlerini geliştirdi. Bunlardan en yaygını ise ‘ev arkadaşlığı’ oldu. Artık sadece öğrenciler değil, çalışanlar da artan konut masraflarından dolayı ev arkadaşı arıyor. Kiralık oda arkadaşı, ev arkadaşı, paylaşımlı ev ilanları son yıllarda emlak sektöründe görülmeye başladı.

YALOVA İLK SIRADA

Bu durum popüler ilan sitelerine verilen ‘ev arkadaşı arıyorum’ ilanlarının yanı sıra TÜİK verilerinde de görülmeye başlandı.

Aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi bulunmayan bireyleri içeren, diğer bir ifadeyle çekirdek aile olmayan birden fazla kişinin yaşadığı evlerin sayısında artış yaşandı. Bu evlerin oranı 2013 yılında yüzde 2,1 iken 2022 yılında yüzde 3,3'e yükseldi. Toplam hane tipleri içerisinde küçük bir oran olarak görünse de 2013’te 435 bin 117 olan çekirdek aile olmadan birden fazla kişiden oluşan hanelerin sayısı 2022’de 849 bin 466’e ulaştı. 10 yılda bu hanelerdeki artışın oranı yüzde 95,2 oldu. Paylaşımlı evlerin toplam hane sayısına oranının en yüksek olduğu iller ise Yalova, Antalya ve İstanbul oldu.

ÇEKİRDEK AİLE DIŞINDA BİRDEN FAZLA KİŞİDEN OLUŞAN HANELERİN ORANI (%)

YOKSULLUK DA YÜKSEK

TÜİK araştırmasında hane tipine göre yoksulluk oranı da yer alıyor. Başlangıç yılı 2011 olan araştırmada çekirdek aile olmadan birlikte yaşayan hane halklarında yoksulluk oranının da arttığı görüldü. 2011 yılında yüzde 9,1 olan yoksulluk oranı aradan geçen 11 yılda yüzde 15,5’e ulaştı.