Sevilen birinin ölümü genellikle sadece kısa vadede değil, aynı zamanda uzun süre şiddetli duygusal şoklara da yol açar.

Uzun vadede, etkilenenlerin acıları kapsamlı bir semptomatolojide ifade edilebilir. Güçlü yalnızlık ve içsel boşluk duygularının yanı sıra, durumlardan belirgin bir kaçınma davranışı ve ölenden etkilenenleri hatırlatan insanlardan kaçınma gözlenebilir. Aynı zamanda, etkilenenler, ölen kişinin acı verici, istenmeyen hatıralarından (örneğin kabuslar veya flashback şeklinde) ve kişinin ölme şeklinden bahsetmekteler.

Travmatik deneyimler travma sonrası stres bozukluğuna (PTSB) yol açabileceği gibi, uzun süreli şiddetli yas da  kayıp yaşamış kişiler için ciddi bir sağlık sorunu olabilir. Bu insanlar ciddi kaybı kişisel bir travma olarak yaşarlar. Araştırmalar, kalıcı şiddetli yasın travma sonrası stres bozukluğu ile aynı şekilde tedavi edilebileceğini göstermiştir.

Kalıcı şiddetli yas aşağıdaki semptomlarla tanınabilir:

* Ölen kişiye kalıcı özlem, ölüme bağlı yoğun keder ve duygusal acı, yalnızca ölen kişiyle veya ölüm koşullarıyla meşgul olduğu düşünülür.

* Ölümü kabul etmede güçlü zorluk, şok hissi, kayıptan kaynaklanan uyuşukluk ve duyarsızlık, ölen kişiyi olumlu bir şekilde hatırlamada zorluklar, kayıpla ilgili acı veya öfke, ölen veya ölümle ilgili olarak kendi kişinin uyumsuz değerlendirmesi ve/veya kayıp anılarından aşırı kaçınma (örneğin, ölenle ilgili yerlerden veya insanlardan kaçınmak).

* Ölenlerle birlikte olmak için artık yaşamama arzusu, diğer insanlara güvenmenin zorlukları, yalnız veya diğer insanlardan kopuk olma hissi, ölen kişi olmadan hayatın anlamsız veya boş olduğunu hissetmek veya ölen kişi olmadan çalışamayacağı inancı, kişinin yaşamdaki kendi rolüyle ilgili kafa karışıklığı veya azaltılmış bir kimlik duygusu (örneğin, kendisinin bir kısmının ölenle birlikte öldüğü hissine sahip olmak), kayıp veya gelecek için planlamadan bu yana kendi çıkarlarının peşinden gitmede zorluk veya isteksizlik (örneğin arkadaşlıklar, faaliyetler).

Bu semptomlar, travmatik kayıp en az altı ay önceyse kalıcı şiddetli yas olarak adlandırılır, ancak o zaman tedavi endikedir.

Semptom sayısı ile şikayetlerin derecesi ve süresi kişiden kişiye ve olaydan olaya değişir.

Ölüm travmatik koşullar altında meydana geldiğinde travmatik kayıpla ilgili yastan bahsedilir (örn. B. Cinayet, intihar, felaket veya kaza). Daha sonra kalıcı, genellikle stresli düşünceler, görüntüler veya duygular, ölümün travmatik yönleriyle bağlantılı olarak ortaya çıkabilir (örn. B. ölen kişinin çektiği acıların kapsamı, korkunç yaralanmalar, kendisinin veya başkalarının ölümünü suçlamak), kaybın anılarına yanıt olarak da dahil olmak üzere…

Hanım Demirbaş