Yas Ve Yas Yönetiminin Aşamaları

Sevdiği birinin yasını tutarken, yaslı olan, farklı aşamalardan geçer. Kayıpla başa çıkmanın sürecini yansıtıyorlar. Herkes farklı şekilde yas tutsa da ve bir kaybı işlemek için hepimizin farklı sürelere ihtiyacı olsa da, hayatta kalan birçok kişi yas aşamalarını çok benzer bir şekilde yaşar.

İsviçreli Psikolog Verena Kast'a göre yas tutmanın dört aşaması:

1. Aşama: Gerçek olmasını istememek 

Sevdiği birinin ölümünden hemen sonra, yas tutan kişi şoktadır: olanlara inanamaz ve inanmak istemez. Birçok insan bu durumda kendini izole ve çaresiz hisseder, hatta ne yapacağını bilememektedir. Genellikle kayıplarını inkar ederler. Bu yas evresi yas sürecinin başlangıcını oluşturur. Birkaç saat sürebilir, ancak genellikle günler veya birkaç hafta da sürebilir.

Ne yapılabilir?

Yas tutanı ilk aşamada yalnız bırakmayın (kendisi açıkça istemediği sürece). Merhamete ek olarak, yas tutanlar genellikle ilk başta günlük görevlerde desteğe ihtiyaç duyabilmekteler. Gerekirse cenaze ve cenaze hizmetinin düzenlenmesine yardımcı olun.

2. Aşama: Duygusal patlamalar

Yasın ikinci evresinde öfke, acı ve kızgınlık gibi duygular ortaya çıkabilmektedir. Kendine veya ölen kişiye karşı saldırgan tutumlar ile dışa vurabilmekter. Birçok yas tutan kişi, suçluluk duygusundan veya sevdiklerinin ölmek zorunda kalırken ‘neden ben yaşamaya devam ediyorum’ sorusuyla isyan edebilmekteler. Ölenle ilişkinin ne kadar yakın olduğuna bağlı olarak, bu aşama haftalar, aylar hatta yıllar sürebilir. Bu yas evresinin seyrinde ölüm koşulları da önemli rol oynamaktadır.

Ne yapılabilir?

Bu duygulara izin vermeniz ve bastırmamanız önemlidir. Yasla başa çıkmaya yardımcı olurlar ve hala ele alınması gereken çözülmemiş içsel çatışmalara işaret edebilmekteler. Bu aşamada yas tutanları dinleyerek ve yanlarında olarak destekleyebilirsiniz.

3. Aşama: Arama ve ayrışma 

Yasın üçüncü aşamasında, ölen ve ölümüyle içsel bir yüzleşme gerçekleşir: yas tutanlar ortak anıların olduğu yerleri ziyaret eder, paylaşılan deneyimleri gözden geçirir ve ölenle sessiz konuşmalar yapar. Bilinçli olarak veda ederek kaybı daha iyi işleyebilirler. Bu yas evresi güzel olabilir ama aynı zamanda çok acı verici olabilir. Haftalar, aylar veya yıllar sürer. Bu süreçte, yas tutanlar bir sonraki adımı atmaya ve hayata evet (devam) demeye veya daha fazla yas tutmaya karar verirler.

Ne yapılabilir?

Yas tutana ihtiyacı olduğu kadar zaman verin ve onu çok sabırla dinlemeye devam edin. Yasın bu aşamasında sık sık intihar düşünceleri meydana gelebilir. İlgili ifadeler durumunda, kaçmayın ve gerekirse birlikte profesyonel yardım almasını teklif edin.

4. Aşama: Yeni benlik ve dünyayla bağlantı

Yasın son aşamasında, yavaş yavaş iç huzur başlar. Acı arka plana doğru çekilir. Yas tutan, akrabanın ölümünü kabul etti ve şimdi yeni planlar yapmaya ve ölen olmadan hayatını şekillendirmeye başlayabilir. Ancak anılar  önemli bir parçası olmaya devam eder...

HANIM DEMİRBAŞ