Yollar açıldı, tüm ihtişamıyla bekliyor

Adıyaman’ın Kahta İlçesi’nde 2150 metre yüksekliğindeki Nemrut Dağı yamaçlarında hükümdarlık yapmış olan Kommagene Kralı I. Antiochos’un tanrılara ve atalarına minnettarlığını göstermek için yaptırdığı mezarı, anıtsal heykelleri ve benzersiz manzarası ile Helenistik Dönemin en görkemli kalıntılarından birisidir.

Anıtsal heykeller doğu, batı ve kuzey teraslarına yayılmıştır. Doğu terası kutsal merkezdir ve bu nedenle en önemli heykel ve mimari kalıntılar burada bulunmaktadır. İyi korunmuş durumdaki dev heykeller kireçtaşı bloklarından yapılmıştır ve 8-10 metre yüksekliktedir. Varlığı bilinmekle beraber kral mezarı, henüz keşfedilememiştir.

Türkiye'nin güneydoğusundaki Doğu Toros Sıradağları'nın en yüksek zirvelerinden birini taçlandıran Nemrut Dağı, geç Helenistik dönem Kommagene Kralı I. Antiochos (M.Ö. 69-34) tarafından yaptırılan bir anıttır.

 Çapı 145 metre olan, 50 metre yüksekliğindeki moloz taşlardan oluşan mezar höyüğünün üç tarafı doğu, batı ve kuzey yönlerinde teraslarla çevrilidir. Doğu ve batı teraslarından iki ayrı antik tören yolu yayılıyor. Doğu ve batı teraslarının üst katında, yazıtlarından tanrı oldukları tanımlanan beş dev kireçtaşı heykel tümülüsün dışına doğru bakmaktadır. Bunların her iki ucunda bir çift koruyucu hayvan heykeli (aslan ve kartal) bulunmaktadır. Heykellerin başları, her bir stelin önünde bir sunak bulunan kaideler üzerine monte edilmiş, iki sıra kumtaşı stelinin bulunduğu alt seviyeye düşmüş. Bir sıra Antiochos'un baba tarafından Pers atalarının, diğer sıra ise anne tarafından Makedon atalarının kabartma heykellerini taşıyor. Stellerin arka tarafındaki yazıtlarda soy bağları kayıtlıdır. Doğu terasının doğu tarafında kare planlı bir sunak platformu yer almaktadır. Batı terasta ise Nemrut'un özel önemini temsil eden bir dizi stel, Antiochos'un bir tanrıyla el sıkışmasını gösteren tokalaşma sahneleri (dexiosis) ve kült alanının inşa tarihini gösterdiğine inanılan aslan burçlu stel bulunmaktadır. . Kuzey teras uzun, dar ve dikdörtgen şeklindedir ve bir dizi kumtaşı kaidesine ev sahipliği yapmaktadır. Kuzey terastaki kaidelerin yanında yer alan stellerde herhangi bir kabartma veya yazıt bulunmamaktadır.

Antiochos I'in Hierotheseion'u Helenistik dönemin en iddialı yapılarından biridir. Karmaşık tasarımı ve devasa ölçeği bir araya gelerek antik dünyada eşi benzeri olmayan bir proje yarattı. Bu dönemde eşi benzerine rastlanmayan devasa heykeller ve ortostatların (stellerin) yapımında son derece gelişmiş bir teknoloji kullanıldı. Yunan ve Pers olmak üzere iki efsane dizisine kadar izlenebilen panteonunun ve krallarının soyunun senkretizmi, bu krallığın kültürünün ikili kökeninin kanıtıdır.

Nemrut Dağ büyük ölçüde sağlamdır ve Üstün Evrensel Değerini doğru ve inandırıcı bir şekilde ifade etmektedir. Kommagene'nin önemli kült alanları halen varlığını sürdürmekte, yapılar özgün olup, aralarındaki özgün ilişkiler halen gözlemlenebilmekte ve algılanabilmektedir. Mülkiyet sınırı tümülüs ile doğu, batı ve kuzey teraslarını içerse de tören yollarının tamamını kapsamamaktadır. Mülkün bütünlüğüne yönelik en büyük tehdit, ciddi mevsimsel ve günlük sıcaklık değişimleri, donma-çözülme döngüleri, rüzgar, kar birikmesi, güneşe maruz kalma gibi çevresel koşulların neden olduğu maddi hasarlardır. Tümülüsün yüksekliği, hava koşulları, daha önce yapılan kontrolsüz araştırmalar ve ziyaretçilerin tırmanışları nedeniyle orijinal halindeki tahmini 60 m'ye inmiştir. Ayrıca Nemrut arazisi birinci derece deprem bölgesinde yer almakta olup sismik açıdan aktif olan Doğu Anadolu Fayı'na da oldukça yakındır. Bu nedenle tümülüs, heykel ve steller depreme karşı dayanıklıdır.

Nemrut Dağ, görkemli bir ortamda anıtsal heykellerin büyüleyici güzelliği ile Helenistik dönemin eşsiz sanatsal başarılarından biri olarak form, malzeme ve tasarım açısından özgünlüğünü koruyor. Orta derecede iyi korunmuş bir durumda hayatta kaldı. Hierotheseion'a giden orijinal tören yolları biliniyor ve bugün hala erişim için kullanılıyor.

Alanın kültürel unsurları 2863 Sayılı Milli Koruma Kanunu ve 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu kapsamında koruma altındadır. Nemrut Dağı Tümülüsü, 1986 yılında 2863 Sayılı Kanun kapsamında 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edilmiştir.

Nemrut Dağı’na hem Malatya hem de Adıyaman’dan ulaşım sağlanabilmektedir. Turistler için hem karşılama merkezleri hem de oteller bulunuyor.

Güneşin doğuşunun ve batışının en güzel izlendiği yer olan Nemrut Dağı, bütün görkemi ve gizemiyle ziyaretçilerini büyülüyor.